زندگی کردن با بیماری دیابت، آن هم در دوران سالمندی اندکی چالش برانگیز است. با این که در حال حاضر هیچ درمان قطعی‌ای برای دیابت وجود ندارد، اما خوشبختانه بسیاری از عوارض این بیماری قابل‌کنترل و پیشگیری هستند. پرستاری از سالمند مبتلا به دیابت در منزل، امکان مدیریت مؤثر بر مصرف داروها، تغییر در رژیم غذایی و سایر اصلاحات سبک زندگی سالمند را فراهم می‌آورد.
در این مقاله به بررسی اهمیت پرستاری از سالمند مبتلابه دیابت در منزل پرداخته‌ایم:
دیابت چیست؟
دیابت نوعی بیماری متابولیک است که باعث افزایش قند خون می‌شود. هورمون انسولین قند را از خون به سلول‌های بدن منتقل می‌کند تا در سلول‌ها ذخیره شود و یا برای تولید انرژی مورداستفاده قرار گیرد. در هنگام ابتلا به دیابت، بدن یا انسولین کافی تولید نمی‌کند یا نمی‌تواند به‌طور مؤثر از انسولینی که ساخته است، استفاده کند. دیابت درمان‌نشده باعث آسیب به قسمت‌های مختلف بدن می‌شود و بسیار خطرناک است.
آشنایی با انواع دیابت
انواع مختلفی از دیابت وجود دارد که شامل موارد زیر هستند:
دیابت نوع 1
این نوع دیابت نوعی بیماری خود ایمنی است. در این شرایط سیستم ایمنی بدن به سلول‌های پانکراس که محل تولید هورمون انسولین است، حمله می‌کند و آنها را از بین می‌برد.
حدود 10 درصد از افراد مبتلابه دیابت به این نوع مبتلا هستند اما علل بروز دیابت نوع 1 هنوز به‌صورت قطعی مشخص نشده است.
دیابت نوع 2
این نوع دیابت زمانی رخ می‌دهد که بدن در برابر انسولین مقاوم می‌شود و قند زیادی در خون انباشته می‌شود.
پیش دیابت
این مشکل زمانی رخ می‌دهد که قند خون بالاتر از حد طبیعی باشد، اما برای تأیید ابتلا به دیابت نوع 2 به‌اندازه کافی بالا نباشد.
دیابت بارداری
به بالا رفتن قند خون در دوران بارداری دیابت بارداری گفته می‌شود. هورمون‌های مسدودکننده انسولین که توسط جفت تولید می‌شود باعث بروز این نوع دیابت می‌شود.
علائم ابتلا به دیابت
هر نوع دیابت علائم، علل و درمان‌های منحصربه‌فرد خود را دارد اما علائم مشترکی که در تمام انواع دیابت مشاهده می‌شود عبارتند از:
- افزایش احساس گرسنگی
- افزایش احساس تشنگی
- کاهش وزن شدید
- تکرر ادرار
- تاری دید
- خستگی مفرط
- عدم ترمیم زخم‌ها
- علائم دیابت در مردان
علاوه بر علائم عمومی دیابت، مردان مبتلا به دیابت ممکن است کاهش میل جنسی، اختلال نعوظ و کاهش قدرت عضلانی را تجربه کنند.
علائم دیابت در زنان
زنان مبتلابه دیابت معمولاً علائمی مانند عفونت ادراری، عفونت‌های قارچی، خشکی پوست و خارش را تجربه می‌کنند.
آیا بیماری دیابت قابل‌پیشگیری است؟
دیابت نوع 1 قابل‌پیشگیری نیست زیرا به دلیل اختلال در عملکرد سیستم ایمنی بدن ایجاد می‌شود. همچنین برخی از علل دیابت نوع 2، مانند اثرات ژن‌ها یا تأثیر سن نیز قابل‌پیشگیری نیست.
بااین‌حال بسیاری از عوامل دیگر زمینه یاز ابتلا به دیابت، قابل کنترل هستند. اصلی‌ترین راهبردهای پیشگیری از دیابت شامل انجام تغییرات ساده در برنامه غذایی و حفظ تناسب‌اندام است.
راهکارهای مؤثر برای پرستاری از سالمند مبتلابه دیابت در منزل
پیروی از برنامه درمانی کنترل دیابت، نیاز به تعهد شبانه‌روزی سالمند و پرستار او دارد. مراقبت دقیق از سالمندان مبتلا به دیابت خطر بروز عوارض جدی – حتی تهدیدکننده زندگی – را کاهش می‌دهد.
کنترل دیابت و پیشگیری از عوارض این بیماری
پرستار سالمند نقش مهمی در کنترل دیابت و پیشگیری از عوارض این بیماری در سالمندان دارد که عبارتند از:
-
مدیریت دیابت
پرستار سالمند با انجام اقدامات زیر در مدیریت علائم دیابت نقش برجسته‌ای دارد:
- آموزش اصول اندازه‌گیری منظم قند خون
- فراهم کردن وعده‌های غذایی سالم
- تشویق و همراهی سالمند برای انجام منظم فعالیت بدنی
- کمک به حفظ وزن سالم
- رعایت دستورالعمل‌های پزشک برای مدیریت سطح قند خون
- نظارت بر مصرف داروهای سالمند
-
تشویق سالمند به ترک سیگار
سیگار کشیدن باعث بالا رفتن خطر ابتلا به دیابت نوع 2 و تشدید عوارض این بیماری است. در واقع مواد سمی موجود در سیگار، سبب کاهش جریان خون در پاها و بروز عفونت، زخم‌های التیام ناپذیر و قطع عضو می‌شود.
از سویی دیگر میزان بروز مشکلاتی مانند بیماری قلبی، سکته، نابینایی، آسیب عصبی، بیماری کلیوی و نهایتاً مرگ زودرس در میان سالمندان سیگاری بیشتر است.
لازم است پرستار سالمند از طریق مشورت با افراد متخصص، راهکارهای مؤثر برای ترک سیگار را به سالمند ارائه کند و در راه رسیدن به این هدف سالمند را همراهی کند.
-
کنترل فشار خون و کلسترول سالمند
فشارخون بالا سبب بروز آسیب‌های جدی به رگ‌های خونی بدن را افزایش می‌دهد. همچنین کلسترول بالا نیز برای مبتلایان به دیابت نگران‌کننده است، زیرا آسیب ناشی افزایش میزان کلسترول در افراد دیابتی شدیدتر است. عدم کنترل فشارخون و کلسترول منجر به بروز حمله قلبی، سکته مغزی یا سایر بیماری‌های تهدیدکننده زندگی می‌شوند.
پرستار سالمند با آماده‌سازی رژیم غذایی سالم که کم‌چرب، کم نمک و بدون الکل است نقش مؤثری در کنترل فشارخون بالا و کلسترول سالمند دارد.
-
برنامه ریزی منظم برای مراجعه به پزشک
ضروری است سالمندان مبتلابه دیابت، علاوه بر معاینات فیزیکی منظم در طول سال، دو تا چهار بار به چشم‌پزشک مراجعه کنند.
پرستار سالمند با برنامه‌ریزی منظم برای انجام معاینات دوره‌ای و حضور در جلسات معاینه به سؤالات پزشک در مورد سطح تغذیه و فعالیت سالمند پاسخ می هد.
در این معاینات پزشک هرگونه عوارض مرتبط با دیابت از جمله آسیب کلیوی، آسیب عصبی و بیماری قلبی را موردبررسی قرار می‌دهد.
همچنین چشم‌پزشک با انجام معاینات دقیق علائم آسیب به شبکیه، آب‌مروارید و گلوکوم را ارزیابی قرار می‌دهد و برای پیشگیری از مشکلات احتمالی دستورالعمل‌های خاصی را به پرستار سالمند ارائه خواهد داد.
-
بروز رسانی واکسن های سالمند
دیابت خطر ابتلا سالمند به برخی از بیماری‌ها را افزایش می‌دهد و تزریق به‌موقع واکسن‌ها نقش مهمی در پیشگیری از این بیماری‌ها دارد. ضروری است که پرستار سالمند با آگاهی از واکسن‌های موردنیاز، نسبت به برنامه‌ریزی برای تزریق به‌موقع آنها اقدام کند.
مهم‌ترین واکسن‌های سالمندان مبتلا به دیابت
- واکسن آنفولانزا – سالانه
- واکسن پنومونی یا ذات‌الریه
- واکسن هپاتیت B
- واکسن کزاز (معمولاً هر 10 سال یک‌بار)
- واکسن کرونا و تمام دوز های بوستر
-
مراقبت از دندان های سالمند
دیابت سبب بالا رفتن احتمال عفونت لثه در سالمندان می‌شود. لازم است پرستار سالمند با تشویق سالمند به مسواک زدن و استفاده از نخ دندان از بروز این مشکل پیشگیری کند. همچنین برنامه ریزی برای مراجعه منظم به دندان‌پزشک (حداقل دوپار در سال) برای پیشگیری از مشکلات دهان و دندان در سالمند ضروری است.
-
مراقبت ویژه از پاهای سالمندان دیابتی
افزایش میزان قند خون سبب کاهش جریان خون در بدن می‌شود و به صورت ویژه به اعصاب پاهای سالمند آسیب می‌رساند. در صورت عدم درمان و مدیریت دیابت، هرگونه بریدگی و تاول در پاهای سالمند ممکن است تبدیل به یک عفونت جدی و خطرناک شود. در این شرایط لازم است پرستار سالمند به‌صورت روزانه نسبت به شستشوی پاهای سالمند در آب ولرم اقدام کند.
خشک‌کردن پاها به‌خصوص فضای بین انگشتان از اهمیت زیادی برخوردار است زیرا مرطوب ماندن این قسمت‌ها ممکن است سبب تجمع قارچ و بروز زخم‌های پوستی شود.
استفاده از مرطوب‌کننده مناسب برای رطوبت رسانی به پاها و به‌خصوص قسمت مچ پا، از خشکی و ترک‌های پوستی پیشگیری می‌کند. البته لازم است پرستار سالمند از آغشته شدن فضای بین انگشتان پا به این مواد اجتناب کند زیرا ممکن است منجر به بروز عفونت شود.
بررسی روزانه پاهای سالمند ازنظر پینه، تاول، زخم، قرمزی یا تورم بسیار مهم است.
در شرایطی که زخم یا مشکلات دیگر در پای سالمند در عرض چند روز شروع به بهبودی نکند لازم است درباره این موضوع با پزشک مشورت انجام شود.
همان‌گونه که بیان شد عدم کنترل عوارض دیابت در سالمندان، ا ممکن است زمینه‌ساز بروز مشکلات مختلفی در جسم و ذهن سالمند شود. در این شرایط استفاده از خدمات پرستاری و مراقبتی در منزل راه‌حل مناسبی برای کاهش تأثیر این بیماری بر سالمند است.
نظارت بر مصرف دارو، مدیریت رژیم غذایی، تشویق سالمند به ورزش تنها گوشه‌ای از اقدامات پرستار سالمند برای کنترل عوارض دیابت است. یک پرستار سالمند مجرب با ارائه خدمات مراقبتی به‌صورت تخصصی و شبانه‌روزی به سالمند و خانواده او کمک می‌کند تا کیفیت و تعادل زندگی خود را حفظ کنند.
مرکز پرستاری الو پرستار با کادر مجرب و آموزش‌دیده آماده ارائه خدمات مراقبت و پرستاری در منزل، به سالمندان مبتلابه دیابت است. برای کسب اطلاعات بیشتر با مشاوران این مرکز تماس حاصل فرمایید.
دیدگاه خود را درج کنید